Her Zıplayan Evrimleşmez: Evrim Olması İçin Hangi Şartlar Gereklidir?

Evrim Nedir, Ne Değildir?
Evrim, canlı popülasyonları içindeki gen ve özellik dağılımlarının nesiller boyunca değişimidir. Bu tanım, bireysel değişimlerle karıştırılmamalıdır. Tek bir bireyin yaşadığı fiziksel veya fizyolojik değişiklikler evrim değil, gelişimdir. Evrimin temelinde popülasyon olması, bireyler arasında çeşitlilik bulunması, bu çeşitliliğin kalıtsal olması ve seçilim baskısıyla bu çeşitliliğin nesiller boyunca değişmesi gerekmektedir.

Popülasyon Olmadan Evrim Olmaz
Bir kişinin hayatı boyunca yaptığı değişiklikler –örneğin saç boyamak, kas geliştirmek ya da sünnet olmak– evrimsel değişim değildir. Evrim için birey değil, bir popülasyon gerekir. Çünkü bireysel değişiklikler kalıtsal değildir ve nesillere aktarılamaz.

Çeşitlilik ve Kalıtsallık Şartı
Popülasyonda çeşitlilik olmazsa veya bu çeşitlilik kalıtsal değilse, evrim gerçekleşmez. Örneğin herkesin zıplaması durumunda bile bu davranış kalıtsal değilse, yani bir sonraki nesle genetik olarak aktarılmıyorsa, evrimden söz edilemez.

Seçilim Evrimi Yönlendirir
Evrimin rastlantısallığını yönlendiren en önemli mekanizma seçilimdir. Doğal ve cinsel seçilim, popülasyondaki bireylerin hayatta kalma ve üreme başarısı üzerinden bir eleme yapar. Bu eleme sonucunda avantajlı özelliklere sahip olan bireyler daha çok ürer ve bu özellikler gelecek nesillere aktarılır.

Sıkça Sorulan Evrim Soruları ve Örnekler

• ‘Sürekli zıplasak evrimleşir miyiz?’ sorusu, ancak zıplama genetik bir özellikse ve hayatta kalma başarısına etkisi varsa evrimle sonuçlanır.

• Sünnetin evrime etkisi var mı? Hayır, çünkü sünnet kalıtsal değildir. Ancak sünnetin üreme başarısını azaltacak biçimde seçilim baskısı oluşturması halinde, o popülasyona özgü bazı genlerin zamanla elenmesi mümkündür.

• Sigara içmek evrime neden olur mu? Evet, çünkü sigaraya bağlı ölümler bağımlılık ve kanser direnci gibi kalıtsal özelliklere dayalı seçilim yaratır.

• Fildişi avcılığı filleri evrimleştirir mi? Evet, uzun dişli filler avlandığı için kısa dişli bireyler daha çok hayatta kalır ve evrimsel olarak öne çıkar.

Evrim Sadece Biyolojik Değildir
Biyolojik evrim dışında kimyasal, teknolojik ve kültürel evrim de mümkündür. Evrimsel algoritmalar, memetik değişimler ve yapay evrim gibi kavramlar da bu sürecin farklı formlarda var olabileceğini göstermektedir.

Evrimin Olmazsa Olmazları:

• Popülasyon: Bireyler değil, popülasyonlar evrimleşir.

• Çeşitlilik: Popülasyon içinde farklılıklar olmalıdır.

• Kalıtsallık: Bu farklılıklar gelecek nesillere aktarılabilmelidir.

• Seçilim (zorunlu değil ama yönlendiricidir): Bazı özelliklerin daha avantajlı hale gelmesini sağlar.

Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI